Badanie
jakościowe w socjologii i antropologii „narodziło się jako pozamałżeńskie
dziecko zainteresowania <<innym>>”. Jego początków bowiem możemy
poszukiwać w kolonialnej polityce Europy. Etnograficzne raporty były wpisane w
kolonizacyjne strategie. Przedmiotem zainteresowania antropologów był Inny.
Jest to postać z obcej kultury, egzotyczna, pochodząca z cywilizacji
uznanej za podrzędną, o
kolorze skóry innym niż biały, cechująca się prymitywizmem i ograniczeniem. Z
początku więc obserwacja uczestnicząca prowadzona przez antropologów była
projektem rasistowskim. [1]
Utworzony
nieco sztucznie, inspirowany rzeczywistością Ameryki Północnej, podział
wyróżnia co najmniej osiem faz historycznych obejmujących badania jakościowe.
Fazy te pokrywają się i nie jest możliwym wytyczenie dokładnej periodyzacji.
Wyróżniamy: fazę tradycyjną (1900-1950), modernistyczną lub złotego wieku
(1950-1970), rozmytych gatunków (1970-1986), kryzysu reprezentacji (1986-1995),
badań posteksperymentalnych (1995-2000), metodologiczne kontestowanie
teraźniejszości (2000-2004) oraz przełomowej przyszłości (2005-dziś).
W każdym z okresów badanie jakościowe oznaczać będzie coś innego, w kontekście
naszych rozważań na temat partycypacji kulturowej, festiwalizacji oraz
przemysłu kreatywnego, to ostatnia z nich będzie najbardziej reprezentatywna.
Autorzy Metod Badań jakościowych przewidują bowiem dla ósmej fazy
ponowne połączenie nauk społecznych z celami społecznymi, reemigrację do ich
autentycznej funkcji. Powrót ten, to dążenie badań do rozwiązywania problemów,
lepszej dystrybucji zasobów, zajmowanie się celami naprawczymi. [2]
Przy próbie
stworzenia najbardziej ogólnej definicji badań jakościowych natrafiamy na
oczywistą trudność- jest to bowiem samodzielna dziedzina badawcza, wykorzystywana
w wielu dyscyplinach m.in. komunikacji, psychologii, antropologii czy nawet
medycynie, przecina więc nauki humanistyczne, przyrodnicze i społeczne.
Wartym
przywołania jest najbardziej ogólna definicja, którą proponują N.K. Denzin i
Y.S. Lincoln: badanie jakościowe jest usytuowaną aktywnością, która
umieszcza obserwatora w świece. Składa się z zespołów interpretatywnych,
materialnych praktyk, które czynią świat widzialnym. Praktyki te przekształcają
świat. Przeobrażają go w serie reprezentacji, takich jak notatki terenowe,
wywiady, rozmowy, fotografie, nagrania i własne uwagi. Na tym poziomie badania
jakościowe to interpretatywne, naturalistyczne podejście do świata. Oznacza to,
że badacze jakościowi badają rzeczy w ich naturalnym środowisku, próbując nadać
sens lub interpretować zjawiska przy użyciu terminów, którymi posługują się
badani ludzie.[3]
Metodami, które planujemy wykorzystać w
projekcie są: krytyczna analiza dyskursu, wywiady pogłębione oraz praktyki
interpretatywne. Według podziału stworzonego
przez Chrisa Barkera będziemy się poruszali w obrębie nurtów metodologicznych-
etnograficznym oraz ujęć tekstowych.[4]
W kategorii badań jakościowych uznajemy za ważne, aby zaznaczyć, jaka jest pozycja
badacza. Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę krytykę możliwości
przedstawienia rzeczywistego doświadczenia ludzkiego, oraz absolutnej
obiektywności badacza. Ponadto naukowiec nigdy nie jest wstanie dotrzeć do
tego, co ukryte w świadomości lub nieświadomości badanego. To, jak podmiot
działa nie musi być odbiciem jego struktur myślowych, może również nie chcieć
ujawnić nam prawdy bądź kłamać. W opisie naukowca posługującego się metodami
jakościowymi możemy wyróżnić badacza jako brikolera oraz badacza-działacza.
Pierwszy z nich- majsterkowicz, dokonuje praktycznego wyboru metod badawczych,
które z jego perspektywy zdają się być najbardziej przydatne. Jeżeli uzna za
konieczne łączenie tych metod, tworzenie swoistego rodzaju „patchworków” może
to z powodzeniem czynić. Posługiwanie się metodą brikolażu wymaga od badacza
biegłości w wielu metodach badawczych, świadomości mnogości paradygmatów
interpretacyjnych. Celem drugiego z wymienionych typów jest konkretna zmiana
kulturowa lub w sferze społecznej,
zachodząca za pośrednictwem jego refleksyjnego badania. Jest ono tożsame z
przewidywanymi założeniami dla ósmej fazy badań jakościowych i powrotem nauk
społecznych do pierwotnej funkcji.
W latach 60.
XX wieku różnice między badaniami jakościowymi a ilościowymi zostały wyjątkowo
mocne zaakcentowane. Naukowcy zepchnęli
opozycyjne metody na podrzędne stanowisko. Badacze jakościowi wychwalali zalety
humanistycznego podejścia w badaniu życia społecznego. Zwolennicy metod
ilościowych podkreślają, że praca ich adwersarzy jest subiektywna i jedynie
eksploracyjna oraz nie powinna pretendować do bycia naukową.
W mocno
uproszczony sposób można przedstawić różnice między wymienionymi metodami
badań. Tabela ta została wprawdzie stworzona, aby porównać badania jakościowe i
ilościowe na gruncie marketingu, jednak dobrze sprawdzi się jako schematyczne
podsumowanie. [5]
Kryterium porównania
|
Badania jakościowe
|
Badania ilościowe
|
Podstawowe pytanie
badawcze
|
-dlaczego? jak?
|
-ile? jak często?
|
Cel badań
|
-zrozumienie i ustalenie
motywów zachowania jednostki
|
-opisanie zachowania jednostki,
ustalenie dotyczących go faktów
|
Obszar zastosowań
|
-generowanie hipotez
badawczych
-odkrywanie przyczyn
istniejącego stanu rzeczy
-tworzenie klasyfikacji,
typologii
|
-testowanie hipotez
badawczych
-kwestionowanie
istniejącego stanu rzeczy
-sprawdzanie
statystycznych zależności
|
Próba badawcza
|
-niewielka liczebność
próby i brak jej reprezentytawności (brak możliwości uogólnienia wniosków na
populację)
-celowy dobór próby
|
-duża liczebność
próby i stosowanie metody
reprezentacyjnej (możliwość uogólnienia wyników na populację generalną)
-losowy i nielosowy dobór
próby
|
Pomiar danych
|
-pomiar
nieustrukturalizowany, swobodny sposób pozyskiwania informacji
-pytania sondujące,
otwarte, dynamiczne
|
-pomiar kontrolowany i
standaryzowany
-pytania zamknięte o ustalonej
formie
|
Rola uczestnika badań
|
-czynna, kreatywna rola
uczestnika badania
-duża zaangażowanie
emocjonalne uczestnika badań
|
-bierna, odtwórcza rolna
badanej osoby
-niewielkie zaangażowanie
emocjonalne badanej osoby
|
[1] Denzin N.K.,
Lincoln Y.S. , Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych [w:]
Metody badań jakościowych t.1, pod red Denzin N.K., Lincoln Y.S., Warszawa 2009
[2] Denzin N.K.,
Lincoln Y.S. , Ósma i dziewiąta faza. Badania jakościowe (w) przełomowej
przyszłości [w:] Metody badań jakościowych t.2, pod red Denzin N.K., Lincoln
Y.S., Warszawa 2009, s.666
[3] Denzin N.K.,
Lincoln Y.S. , Wprowadzenie…, op. cit., s. 23
[4] Barker C.,
Studia kulturowe. Teoria i praktyka., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Kraków 2005, s. 29
[5] Kaczmarek M., Olejnik I., Springer A., Badania jakościowe- metody i zastosowania, Warszawa 2013, tabela 1.1., s.15
[5] Kaczmarek M., Olejnik I., Springer A., Badania jakościowe- metody i zastosowania, Warszawa 2013, tabela 1.1., s.15
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz